Dit artikel verscheen in de randkrant van maart 2022. Lees het volledig artikel hier. Er is een kentering aan de gang in de stedenbouw: de stad van staal en beton, decennialang de norm, wordt stilaan vervangen door een van water en groen. Steeds meer gemeentebesturen zijn ervan overtuigd dat natuur in de stad heilzaam is voor de levenskwaliteit.

In Athene gaan ze de strijd tegen vervuiling en oververhitting aan met miniparkjes, kleine ongebruikte stukjes grond worden onthard en met groen heringericht. Om zo extra schaduw, rust en ademruimte te creëren in de soms overkokende stad. Ook Barcelona kiest voor de aanleg van groene, autoluwe eilandjes midden in het drukke centrum, waar de bewoners kunnen bekomen van warmte en drukte.

In onze regio sleept Vilvoorde nog steeds het imago van grauwe, vervuilde industriestad met zich mee. Niet onterecht, weet ook Barbara De Bakker (Groen), schepen voor mobiliteit, ruimtelijke ordening, milieu en natuur. ‘We zijn een van de dichtst bebouwde en meest verharde steden van Vlaanderen. Door de nabijheid van Brussel en de Ring liggen we ook nog eens onder een deken van uitlaatgassen.’ Maar enkele decennia geleden is de kentering ingezet. ‘Sinds 1995 zijn er veel inspanningen gebeurd om te zorgen voor meer groen dichtbij. De focus lag daarbij op stadsrandbossen. Er is in die tijd 90 ha natuur bij gecreëerd. Dat is meer dan in Halle en Leuven.’

Sinds kort is er in Vilvoorde ook aandacht voor echte stadsnatuur. ‘Deze legislatuur staan thema’s als klimaat en milieu hoog op de agenda. Extreme hittestress en wateroverlast kwamen de laatste jaren heel dichtbij. De aanleg van straten en pleinen moet dus fundamenteel anders worden aangepakt.’ Al sijpelt dat besef maar traag en niet bij iedereen door. ‘Het Broekplein werd in 2018 heraangelegd met zwarte baksteen en zonder groen. We hebben er nu al spijt van. Het trekt hitte aan, en er is nergens verkoeling. Daarom doen we nu in de straten en pleinen errond het omgekeerde. We werken met lichte kleuren, veel groen en wadi’s (poelen om water te bufferen en te laten infiltreren, JH). Zo zijn er bijvoorbeeld in de Laure Balotstraat plantsoentjes, is er schaduw en plaats voor infiltratie aan de straatkant, waar moerasplantjes groeien.’

Ook het Heldenplein, een belangrijk verkeersknooppunt, wordt vanaf deze zomer onder handen genomen. ‘De twee rotondes verdwijnen en worden vervangen door verkeerslichten. In de plaats van de parkeerplaatsen komen er aanplantingen en hittebestendige bomen, die zowel tegen droogte als pieken van vocht kunnen. Netto komen er 38 bomen bij. Het bekende paard van beeldhouwer Rik Poot, dat nu op de rotonde staat, verhuist naar een plek voor de kerk. Het Heldenplein is een kernplein van de stad en moet dus aangenaam zijn, met banken, groen en schaduw. Het moet weer een plek worden om te flaneren.’

Kleine groene plekjes in de stad kunnen de hitte dragelijk maken en water opslaan.

Groene ingrepen willen al eens weerstand oproepen, zeker als er parkeerplaatsen verdwijnen. Al zijn de bewoners achteraf wel vaak blij. De Bakker: ‘In de Wilgenstraat hebben we een onthardingsproject uitgevoerd. We hebben wadi’s aangelegd en stukjes moeras. Er stonden twee bomen, nu staan er zestien. We hebben de natuur daar een stuk wilder gemaakt, en we waren een beetje bang voor de reacties, want wilde natuur wordt vaak gezien als onkruid, maar veel mensen zijn ons er achteraf voor komen bedanken.’